CHP PM, 30 Haziran’da saat 11.00’de toplanacak. CHP Genel BaÅŸkanÄ° Kemal KÄ°lÄ°çdaroÄ�lu’nun sunuÅŸuyla baÅŸlayacak toplantÄ°da, CHP Merkez Yönetim Kurulu (MYK) Raporu ile “BaÄ�Ä°msÄ°z ve TarafsÄ°z YargÄ° Raporu” ele alÄ°nacak. CHP, çalÄ°ÅŸmasÄ°nÄ° parlamenter sistemi savunan diÄ�er siyasi partilerle de paylaÅŸacak.

KILIÇDAROÄ�LU’NDAN ‘DEÄ�Ä°ÅŸÄ°M’ MESAJI

CHP MYK Raporu’nda; genel baÅŸkan yardÄ°mcÄ°larÄ°nÄ°n sorumlu olduÄ�u birimlerin siyasi, sosyal ve ekonomik geliÅŸmelere dair deÄ�erlendirmeleri ve faaliyet raporlarÄ° yer aldÄ°. 689 sayfalÄ°k rapor, CHP Genel BaÅŸkanÄ° Kemal KÄ°lÄ°çdaroÄ�lu’nun sunuÅŸu ile baÅŸladÄ°.

“DeÄ�iÅŸim” mesajÄ° veren KÄ°lÄ°çdaroÄ�lu, “Türkiye, hak etmediÄ�i derin bir karanlÄ°Ä�Ä°n içerisinden geçiyor. Ülkemiz on dokuz yÄ°ldÄ°r her ay, her hafta yeni bir rezillik ile karÅŸÄ° karÅŸÄ°ya kalÄ°yor. Halk her gün ekonomik buhran, ortalÄ°Ä�a saçÄ°lan mafya-siyaset-ticaret iliÅŸkileri, devlet krizi, dÄ°ÅŸ politika sorunlarÄ° ve büyük bir toplumsal huzursuzluk ile yüzleÅŸiyor. Tablo karanlÄ°k olsa da aydÄ°nlÄ°k günler için umut var” deÄ�erlendirmesini yaptÄ°.

KÄ°lÄ°çdaroÄ�lu, sunuÅŸunda ayrÄ°ca ÅŸu mesajlarÄ° verdi:

“Adaleti saÄ�layacaÄ�Ä°z. Türkiye’yi ekonomik buhrandan çÄ°karacaÄ�Ä°z. GüçlendirilmiÅŸ parlamenter sistem ile ÅŸahsÄ°m hükümeti sistemine son vereceÄ�iz. Devleti adalet, liyakat ve istiÅŸare ile yöneteceÄ�iz. Türkiye’yi mafyaya, çetelere, yaÄ�macÄ°lara yedirmeyeceÄ�iz. Siyasi partiler demokrasinin vazgeçilmez unsurlarÄ°dÄ°r. DoÄ�ayÄ°, çevreyi, yaÅŸamÄ° koruyacaÄ�Ä°z. DÄ°ÅŸ politikamÄ°zÄ° tekrar ‘yurtta barÄ°ÅŸ, dünyada barÄ°ÅŸ’ eksenine sokacaÄ�Ä°z. KadÄ°na yönelik ÅŸiddet ile gerçekten mücadele edeceÄ�iz. Üniversiteler üzerinde kurulan siyasi vesayete son vereceÄ�iz.”

PARLAMENTER REJÄ°M Ä°ÇÄ°N ÜÇ ADIM

CHP ÇalÄ°ÅŸma Grubu tarafÄ°ndan “Demokratik Hukuk Devleti Ä°çin GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistem-BaÄ�Ä°msÄ°z ve TarafsÄ°z YargÄ° Raporu” hazÄ°rlandÄ°.

Rapor için, “TBMM eksenli güçlü bir parlamenter rejimi kuracak demokratik hukuk devleti anayasasÄ° için ilk adÄ°m” tanÄ°mÄ° yapÄ°ldÄ°. Ä°kinci aÅŸamanÄ°n “demokratik devlet ekseninde parlamenter rejimin anayasal çerçevesini oluÅŸturacak olan, yasama-yürütme-yargÄ° ile sÄ°nÄ°rlÄ° bir anayasa taslaÄ�Ä°nÄ°n yazÄ°mÄ°”, üçüncü adÄ°mÄ°n da “hak ve özgürlükleri de kapsamÄ°na alan deÄ�iÅŸiklikler bütününü yansÄ°tan bir taslaÄ�Ä°n en geniÅŸ katÄ°lÄ°mla yazÄ°lmasÄ° ve tartÄ°ÅŸmaya açÄ°lmasÄ°” olacaÄ�Ä° belirtildi.

12 EYLÜL DARBESÄ° Ä°LE 20 TEMMUZ OHAL BENZETMESÄ°

Raporda; 1876’dan itibaren anayasal deÄ�iÅŸiklikler iÅŸlendi ve 16 Nisan 2017 referandumuyla 9 Temmuz 2018 tarihi itibarÄ°yla uygulanmaya baÅŸlanan baÅŸkanlÄ°k tipi hükûmet sistemi için “Hükûmet ve kurul halinde siyasal karar alma usulü kaldÄ°rÄ°ldÄ°. Devlet yönetiminde 150 yÄ°lda oluÅŸan kavramlar, kurallar ve kurumlar, haklÄ° ve geçerli ulunmadÄ°Ä�Ä° halde, bir çÄ°rpÄ°da silindi” deÄ�erlendirmesi yapÄ°ldÄ°.

Darbe, darbe giriÅŸimleri, muhtÄ°ra ve müdahalelere de yer verilerek, darbeler içerisinde en aÄ�Ä°r ve sonraki yÄ°llarda kalÄ°cÄ° etkiler bÄ°rakan 12 Eylül 1980 ile 15 Temmuz 2016 darbe giriÅŸimi ÅŸöyle benzetildi:

“Anayasal düzlemde, 12 Eylül darbesi ile 15 Temmuz baÅŸarÄ°sÄ°z darbe giriÅŸimi arasÄ°nda, aktörleri bakÄ°mÄ°ndan deÄ�il, sonuçlarÄ° bakÄ°mÄ°ndan toplum mühendisliÄ�i hedefindeki paralellik dikkat çekmektedir. 12 Eylül 1980’de darbe yapanlar, ara dönemde yaptÄ°klarÄ° hukuki düzenlemeler ve kurumsal müdahaleler yoluyla çoÄ�ulcu toplum yerine bireylerin birbirinden soyutlandÄ°Ä�Ä° bir toplumsal yapÄ° yaratmayÄ° hedeflediler. 15 Temmuz 2016 darbe giriÅŸimi bastÄ°rÄ°ldÄ°Ä�Ä° ve bu konuda yürürlükteki anayasal düzen yeterli olduÄ�u halde, seçimle gelmiÅŸ olan ve TBMM’de çoÄ�unluk sahibi siyasal partiler, 20 Temmuz’da olaÄ�anüstü hal ilan ederek bir tür sivil darbe yoluyla kamu yönetimi ve askeri yönetim dâhil olmak üzere anayasal ve siyasal düzende meÅŸru olmayan yöntemlerle totaliter bir siyasal yönetim aygÄ°tÄ° kurmaya yöneldiler.”

TEMEL İLKE, KUVVETLER AYRILI�I

CumhurbaÅŸkanÄ°nÄ°n aynÄ° zamanda parti genel baÅŸkanlÄ°Ä�Ä° yapmasÄ°na iliÅŸkin eleÅŸtirilerin sÄ°ralandÄ°Ä�Ä° raporda; acil anayasa deÄ�iÅŸikliÄ�ine ihtiyacÄ°n olduÄ�u, ÅŸu gerekçelerle anlatÄ°ldÄ°:

“Demokrasinin asgari koÅŸulu olan erkler ayrÄ°lÄ°Ä�Ä° askÄ°ya alÄ°nmÄ°ÅŸtÄ°r. Denge ve denetim mekanizmalarÄ° kaldÄ°rÄ°lmÄ°ÅŸtÄ°r. Halk egemenliÄ�inin varlÄ°Ä�Ä°nÄ°n asgari bir gereÄ�i olan hesap verebilirlik ilkesi yok edilmiÅŸtir. Demokratik toplumun temeli olan siyasi ifade özgürlüÄ�ü ve siyasi partiler arasÄ°nda eÅŸit rekabet, CumhurbaÅŸkanÄ°’nÄ°n parti genel baÅŸkanÄ° olmasÄ° ve yargÄ°nÄ°n baÄ�Ä°msÄ°zlÄ°Ä�Ä°nÄ° yitirmesi sonucu ortadan kalkmÄ°ÅŸtÄ°r. Keyfî ÅŸekilde koyulup kaldÄ°rÄ°lan, yorumlanan, uygulanan ya da uygulanmayan kurallar yüzünden, hukuki belirlilik ve öngörülebilirlik ilkeleri kaybolmuÅŸtur. Temel hak ve özgürlüklerin güvencesi olmasÄ° gereken yargÄ°, baÄ�Ä°msÄ°zlÄ°Ä�Ä°nÄ° yitirmesi sonucunda, bizzat bir hak ihlali kaynaÄ�Ä°na dönüÅŸmüÅŸtür. Kamu hizmetine girmede kanun önünde eÅŸitlik ve liyakat ilkeleri etkisiz kÄ°lÄ°nmÄ°ÅŸtÄ°r.”

GüçlendirilmiÅŸ demokratik parlamenter sistem, kuvvetler ayrÄ°lÄ°Ä�Ä° baÄ�lamÄ°nda ÅŸöyle kurgulandÄ°: 

“Yasama: TBMM’ye giden yollar demokratikleÅŸtirilmeli ve güçlendirilmelidir. TBMM’nin yapÄ°sÄ° ve temsil niteliÄ�i pekiÅŸtirilmelidir. Yasama giriÅŸimi, yasa önerisi, halk giriÅŸimi ve yasa tasarÄ°sÄ° olmalÄ°dÄ°r. Muhalefet hakkÄ°, somut güvencelere kavuÅŸturulmalÄ°dÄ°r. Yasama komisyonlarÄ°, uzmanlÄ°k ilkesi temelinde, bütçe ve kesin hesap komisyonlarÄ° farklÄ°laÅŸtÄ°rÄ°larak, iÅŸlevsel kÄ°lÄ°nmalÄ°dÄ°r. Nitelikli yasa, hukuk devletine dayanan gerekçeleri ile birlikte tasarlanmalÄ°dÄ°r. TBMM’nin hükûmeti denetim yollarÄ° iÅŸler ve etkili hale getirilmelidir. Karar çoÄ�unluklarÄ°, nitelikli yasa sürecine katkÄ° saÄ�layÄ°cÄ° olmalÄ°dÄ°r. TBMM’de kabul edilen yasalar üzerinde halk vetosu tanÄ°nmalÄ°dÄ°r. Yasama sorumsuzluÄ�u, mutlak sorumsuzluk olarak düzenlenmelidir. Yasama dokunulmazlÄ°Ä�Ä°, dokunulmazlÄ°k ilkesini zedeleyici hükümlerden arÄ°ndÄ°rÄ°lmalÄ°dÄ°r

Yürütme: CumhurbaÅŸkanÄ°, tarafsÄ°zlÄ°k ve hakemlik statüsü ile donatÄ°lmalÄ°dÄ°r. Bakanlar Kurulu, TBMM içinden çÄ°kmalÄ° ve TBMM önünde sorumlu olmalÄ°; hükûmetin kurulmasÄ° kolay, düÅŸürülmesi ise zor olmalÄ°dÄ°r. Kamu yönetimi, liyakat, saydamlÄ°k ve etkililik ilkelerine göre örgütlenmelidir. Kamu yönetiminde israf, ÅŸatafat, lüks ve rüÅŸvetin tümüyle önlenmesini saÄ�layacak düzenekler oluÅŸturulmalÄ°dÄ°r. Yerel yönetimler, ‘demokrasi, yerel ortak hizmetlerin etkililiÄ�i ve iktisadi verimlilik’ bakÄ°mÄ°ndan yeniden yapÄ°landÄ°rÄ°lÄ°rken, merkezi iktidar için fren ve denge iÅŸlevleri yönünden de pekiÅŸtirilmelidir. Mali ve iktisadi hükümler, hesap verebilir hükûmet ilkesini gerçekleÅŸtirecek biçimde düzenlenmelidir. YükseköÄ�retim kurumlarÄ°, nitelikli eÄ�itim-öÄ�retim, bilim ve araÅŸtÄ°rma özgürlüÄ�ü ereÄ�inde yeniden ve özerk statüde düzenlenmelidir. Uzman ve özerk kuruluÅŸlar, idari hiyerarÅŸi dÄ°ÅŸÄ°nda, amaçlarÄ° doÄ�rultusunda baÄ�Ä°msÄ°z statülü birimler ÅŸeklinde düzenlenmelidir.

YargÄ°: YargÄ° baÄ�Ä°msÄ°zlÄ°Ä�Ä° mutlak bir ilke olarak belirtilmeli, yargÄ°ç ve savcÄ° güvenceleri en üst düzeyde öngörülmelidir. Adalet Yüksek Kurulu, üst yargÄ° örgütü olarak düzenlenmelidir. YargÄ°ç ve savcÄ°larÄ°n mesleÄ�e kabulünde ve atanmasÄ°nda liyakat ve cinsiyetler arasÄ° eÅŸit temsil esasÄ° gözetilmelidir. Adil yargÄ°lanma hakkÄ° ilkeleri, sav-savunma-karar üçlüsünde öngörülmelidir. YargÄ°tay, yeniden düzenlenmelidir. DanÄ°ÅŸtay üyelerinin seçim usulü deÄ�iÅŸtirilmelidir. SayÄ°ÅŸtay, yüksek yargÄ° mercii olarak düzenlenmelidir. Anayasa Mahkemesi, Avrupa modeline uygun olarak yeniden yapÄ°landÄ°rÄ°lmalÄ°dÄ°r. Yüksek Seçim Kurulu, seçim yargÄ°sÄ° olarak yeniden düzenlenmelidir. Yüce Divan yetkisi, Anayasa Mahkemesi ve YargÄ°tay arasÄ°nda paylaÅŸÄ°lmalÄ°dÄ°r. Çevre yargÄ°sÄ° kurulmalÄ°dÄ°r.”